Grafik Tasarımda Temel Prensipler

Tasarım, bir yandan içeriğinde sanatsal estetiği barındırırken soyutlanmış nesnelerin ve görsellerin bütünüdür. Diğer açıdan baktığımızda ise; psikoloji, matematik, pazarlama v.b. bilimsel olgulardan da yararlanır. Bu nedenle bir tasarımcının grafik tasarımcının bilmesi gereken temel prensipler vardır. Tasarım olması gereken bu kriterlere Denge/Balans (Balance), Ritm(Rhythm),Orantı(Proportion),Baskınlık(Dominance), Birlik(Unity) bir göz atarak başlayalım;

İlk olarak tasarım içerisinde denge/balans “balance” görsel öğelerin birbiriyle olan büyüklük, küçüklük, bakımından ve biçim/form oranının izleyenin gözünde estetik bir denge oluşturmasıdır. Kompozisyonu oluşturan resim, yazı ve illüstrasyonlar, dengeli bir biçimde yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmalıdır.

Peki bu denge nasıl olmalı? Nasıl bir denge oluşturmalıyız ki göze hoş gelen, algı yönüne uygun bir tasarım elde edebilelim?

Dengeyi, asimetrik ve simetrik olmak üzere iki farklı açıda kurgulayabiliyoruz. Simetrik denge ile kurulmuş kompozisyonlardaki öğeler, birbirleriyle dikey ve yatay olarak veya köşegensel olarak birbirine paralellik gösterirler. İnsanı düşünün, anatomik olarak ortadan dikey olarak iki eşit parçaya ayırdığımızda sol ve sağ tarafta birbirinin aynısı kollar ve bacaklar, yüze gelince gözler, kulaklar birbiriyle eşit uzaklıktadırlar. Kompozisyonlarda da simetrik denge bu şekilde kurgulanır.

Simetrik denge izleyicinin gözünde estetik bir etki bıraktığı gibi, süreli yayınların tasarımlarında tekrarlanması, sıkıcı olabilir. Hani ilk ip baskı yaptığımız dönemleri hatırlarsak, ipi renk renk boyayıp, sonra kağıt üzerine yerleştirdikten sonra kağıdı ortadan ikiye katladığımızda ortaya çıkan baskı simetrik bir baskıdır. Tasarımda simetrik denge, göze estetik anlamda hoş gelebilir, fakat süreli yayınlarda sayfa tasarımında tekrarlanarak kullanılması sıkıcı bir etki yaratabilir. Resmiyetin, otoritenin vurgulana­cağı tasarımlarda tercih edilir. Diğer yandan simetri dürüst­lüğün, saygınlığın psikolojik simgesi olarak değerlendirebiliriz.
Asimetrik denge ise birbirine benzemeyen görsel öğeler arasında dinamik bir düzen sağlar Simet­rik dengede olduğu gibi asimetrik dengede de bir optik ağırlık merkezi vardır. Fakat bu merkez geometrik merkezden farklı bir konumdadır. Tamamıyla gözün estetik açıdan belirlediği bir merkezdir bu. Asimetride, büyük yazı küçük yazıyı, büyük görsel öğe küçük görsel öğeyi ezer ancak sayfada yine de bü­tünlük hakimdir.
Ben kendi tasarımlarımda resmi, ciddi bir imaj için simetriyi; dinamik, çağdaş bir imaj için asimetriyi tercih ederim, simetri de düzen ve kural, asi­metride rastlantı ve keyfilik bulurum. Simetrik tasarımı katı ve sınırlılığı, asimetri ise hayatı, eğlenceyi sembolize eder.

Simetriye dair bu söylediklerim hiçbir tasarım kesin bir kural niteliğinde değildir. Asla böyle algılanmamalıdır. Sizlerde gerektiği durumlarda optik dengelerle oynayarak tasarımlarınızla ilgi çekmeye çalışabilirsiniz. Ancak bu bilinçli bir seçim olması gerektiğini unutmayın.
-----------------------------------------------------------
Tasarımda ritm ise; aynı kompozisyon içerisindeki elementlerin faklı şekillerde birbirini tekrar etmesi yada varyasyonlarıdır. Ritmin kompozisyondaki temeli harekettir.Bu anlamda kompozisyonda kullanılan, çizgi ve yüzeylerde yapılan yön değişikliği hareket kazandırır. Genel olarak yatay ve dik çizgiler durgunluk, eğik ve kavisli çizgilerde hareket yaratır.

Ritm kompozisyonlarda dinamizm katmak ve hareket ve doku oluşturmak için aynı zamanda Ritmin psikolojik bir etkisi vardır. Bu yüzden de ritkompozisyonlardaki ritm; renkler, biçimler, açık ve koyu, öğelerin birbiriyle ilişkileri, dolu ve boş alanlar ve bunların çevre ilişkileri, kontrastlıklar, gölge ve yarı gölge, devinimlerin,ritmin yükselme ve alçalma hızlarının üzerimizdeki etkileridir.

Grafşk tasarımda ritm izleyici açısından bir ahenk oluşturacak biçimde düzenlenmelidir. Bunun için tasarımlarımızda, düzenli ritm, akışkan ritm ve ilerleyen ritm gibi ritmler uygulayabiliriz;
Düzenli ritm; elementlerin uzunluk yada yükseklikleriyle ilintilidir, eşit veya benzer seviyede olması ve birbirleriyle tekrar etmesiyle oluşturulur. Akışkan ritm; biçim ve ölçüleri birbiriyle benzerlik gösteren elementlerin, hareket etkisi oluşturacak şekilde dizilmesiyle oluşturulur. İlerleyen ritm; Elementlerin açısal ve ve doğrusal tekrarını yaparak animasyona benzer bir ilerleme gösterir.
-----------------------------------------------------