Günümüzde "Marka ve Marka Olmak" kavramları her türlü ortamda duyduğumuz bir kavramlar haline gelmişken, marka nedir? sorusuna madalyonun öteki yüzünden bakarak başlayalım..
TDK'da geçen marka kavramının tanımı şöyledir, "Bir ticari malı, herhangi bir nesneyi tanıtmaya, benzerinden ayırmaya yarayan özel ad veya işaret" tir. Peki markalar sırf bu amaç için, keyif olsun diyemi yaratılırlar? Tabiki bu anlamda üretici açısından rekabet önplandadır yani kısacası rekabet markayı doğurur. Çünkü rekabette kaliteli olmak, firmaların en büyük isteğidir,"ben bu sektörün en iyisiyim, ben diğerlerinden daha iyiyim, ben, ben... "vardır hep. Bunu da görsel imajlarıyla yani markalarıyla ortaya koyarlar. David Ogliy'nin "Bir marka tüketicinin ürün hakkındaki düşüncesidir." dediği gibi . Marka, ürünün yada hizmetin kalitesiyle eşdeğer olarak firmanın hedef kitle üzerinde bıraktığı etkidir. O, ticari bir sembol olmakla birlikte pazarlama mesajıda taşır. Hedef kitle üzeinde rakiplerinden ön plana çıkması, onun doğru mesajı taşıyıp taşımadığıyla doğrudan ilgilidir. Marka imajı oluşturulurken, markayı ve ismi ile ürün ve hizmetlere kimlik kazandırmaya yönelik tüm süreçleri içine alabilirsiniz. Marka nedir? sorusuna yanıt bulmaya çalıştık, biz tasarımcıları ilgilendiren asıl olan Marka imajı, Kurum imajı neye göre tasarlanmalı? Hangi kriterler göz önünde bulundurulmalıdır? sorularına yanıt bulmaktır...
Markalar tıpkı insan gibidirler, yaşadıkları hayat onları sürekli gelişime ve değişime zorlar. Bu açıdan bir firmanında görsel imajının gelişmesi değişmesi beklenir. En azından 10 yılda bir firmanın marka imajı yenilenmelidir. Bu anlamda bir firmanın ürün yada hizmet seviyesi yükseldiğinde marka yaratma, pazarda konumunu belirleme gündeme gelir. Bir tasarımcı olarak böyle bir firmayla karşı karşıya kaldığınızda ne yapmalısınız? Sizden bir marka yaratmanız istenir.
a) (...İş çok acil denmiştir size) Doğrudan tasarıma başlarsınız
b) (...bu iş kısa süreli olmaz dersiniz) Firmanın Pazardaki Rakiplerini inceleyerek başlarsınız
c) (...firma küçük bir firmadır) Uydururma bişiler yaparsınız
*Doğru cevap "b" şıkkı eve "b" şıkkını tercih edenlerle devam edelim biz.. (tabi bunun bir ekip işi olduğuda unutulmamalıdır. )
Marka imajı, kurumsal imaj tanınırlık kazandırma çalışması ile başlar. Değişik mecralar kullanarak hedef kitlesiyle iletişim kurmayla sürer, ardından konumlandırma çalışmasıyla devam eder.
Marka konumladırma şu şekilde çözümlenebilir;
A Kalite
1*Global Düzey
--------------------------------
B Kalite
1* Yüksek Düzey
2* Orta Düzey
--------------------------------
C Kalite
1* Yeterli Olmayan Düzey
2* Kaliteden bir Haber olanlar
---------------------------------
Firmanın ürünün yada hizmetinin hangi düzeyde bir firma olduğunu pazar araştırmasına göre belirlenir. Firmanın kunumlandırılması bu açıdan çok önemlidir. Şirketin karşılayamayacağı konumlandırma yaparak işe başlamak yanlış olur.
Marka değerinin belirlenmesi amacıyla yapılan araştırmalarda aşağıdaki göstergeler dikkate alınmaktadır.
* Markanın neye ihtiyacı var?
* Rakip firmalar hakkında inceleme
* Firmanın güçlü yönleri
* Firmanın zayıf yönleri
* Firmanın zayıf yönleri
* Rakiplerinden Farklı olan yönleri
* Hedef Kitlenin Tanınması
a) bireysel kullanıcılar
b) kurumsal kullanıcılar
* Markanın vaadi
* Markanın Hedeflediği (Pazardaki yeri)
* Firmanın reklam bütçesi v.b.
Bu süreçler tasarımcı tarafından bizzat yapılabildiği gibi aslında doğru olanı pazarlama uzmanları tarafından yapılmasıdır. Yada böyle büyük çapta bir araştırma yapacak imkanınız yok ise, farklı yöntemler kullanarak firma hakkında bilgi toplamanız ve hangi kategoriye girdiğini kendiniz belirlemeniz gerekir. Tabi marka oluşturma sürecinde dikkat edilmesi gereken daha başka özelliklerde vardır.
1. Marka, hedef kitlenin zihninde bazı özellikle çağrışım yapmalıdır. BMW’in dayanıklı, sağlam, pahalı oluşunun tüketici zihninde canlanması gibi. 2. Marka, nitelikleri ile beraber yararlarıda tüketici zihninde hatırlanmalıdır. BMW’in sürmesi keyifli, sahibine prestij sağlayan, iyi performanslı bir otomobili çağrıştırması gibi. 3. Marka, şirket değerlerini taşımalıdır. BMW’in iyi organize olmuş ve yenilikçi bir şirketi çağrıştırması gibi.4. Marka bazı kişilik özellikleri çağrıştırmalıdır. BMW’in, hızlı, canlı, atak bir kişi olarak canlandırılması gibi. 5. Marka, hedef kitle olarak onu ne tip insanların onu alacağını çağrıştırmalıdır. BMW’in hızlı, canlı, atak kişileri alıcı olarak kendisine çekmesi gibidir.
Evet malzemeler hazır olduğuna göre işin mutfak bölümüne geçerek yemeği yapmaya başlayabiliriz. Aslında bundan sonrası bu bilgiler ışığında, Grafik Tasarımcının temel tasarım ilke ve elemanlarıyla yoğrulmuş hayal gücüne kalmıştır.
Tasarım süreci bittikten sonra sunum aşaması gelir. Bu aşamada bizler hayallerimizi, tasarımlarımızı yani soyut olana somut anlamlar yükleyerek anlatmak durumundayızdır.
Daha ayrıntılı olarak, renklerin psikolojik anlamları gibi semiyoloji (Simge, sembol ve işaretlerin yorumlanması) ve temel tasarım ilke, elemanlarıyla birlikte hayal gücümüzü kullanarak oluşturduğumuz tasarımlarımızı anlatmamız istenir, beklenir. (Örneğin bu yorumlama şu şekilde olabilir; tipografik olarak küçük harflerle tasarlanan bu logo, samimiyeti çağrıştırdığı gibi genç ve dinamik bir etkiye sahiptir. Bu marka hem genç hemde tecrübeli anlamındadır. Büyük harfler ise güçlü büyük olgun ve yaşlı anlamını fazlasıyla ifade eder.)
Bu aşamada önemli olan Firma yetkililerine, Firmaları açısından markanın görsel olarak güzel olmasının yanı sıra doğru ve sağlam temelli bir görsel imaja sahip olması gerektiğini, doğru olanında tasarımlarda mevcut olduğunu göstermemizdir.
Tüm bu yaşanılanlar, markalaşma sürecindecindeki bir firmanın konumlandırılması açısından çok önemlidir. Şirketin karşılayamayacağı bir konumlandırma yaparak tasarıma başlamak işin en başından başarız olduğunun göstergesidir. :)
